2.12 Yatay Konular

Katılım uygulamaları, esas olarak program ve politikaların özüne odaklanan kamu katılımını artırmaya çalışmayı içerir. Kapsayıcılık uygulamaları ise kamusal kaygıları belirlemek ve ele almak için süreçleri, politikaları ve programları işbirliği içinde şekillendiren bir topluluğun sürekli olarak teşvik edilmesini içerir (Quick ve Felman, 2011, s.272). Katılım ve kapsayıcılık son yıllarda birçok hibe ve fon programında önem verilen kavramlar arasında yer almaktadır. Bu nedenle hedeflerinizi, faaliyetlerinizi ve çıktılarınızı tasarlarken katılım ve kapsayıcılık kavramlarını da göz önünde bulundurmalısınız. Proje teklif şablon formunda bunun için bir bölüm varsa katılım ve kapsayıcılık kavramlarına farklı perspektiflerden yer verebilirsiniz. Proje teklif formunda bunun için belirli bir bölüm ayrılmamışsa farklı bölümlerde bu konulara değinebilirsiniz.

Katılım ve kapsayıcılık konusundaki farklı bakış açıları şu şekilde sıralanabilir:

Katılım ve yönetişim arasındaki ilişki, iyi yönetişimin halk arasında kök salmış bir yönetim gerektirdiğini, katılımdan yoksun temsili demokrasinin zayıf olduğunu, halkın katılımının olmadığı bir kalkınmanın gerçek halk desteğinden mahrum kalacağını ve kalkınmaya halkın katılımının iyi yönetişim beklentilerini artırdığını vurgulamaktadır (Davids vd., 2005, s.64). Yönetişim kavramı son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Birçok hibe ve fon veren kurum ve program, ilgili paydaşların, özellikle de gençlerin ve dezavantajlı grupların proje ve faaliyetlere katkıda bulunmasını şart koşmaktadır. Paydaşların yönetişime katılımını sağlamak için öncelikle proje ve faaliyetlerinden haberdar olmaları gerekir. Sonrasında şeffaflık ve hesap verebilirlik doğrultusunda proje ile ilgili bilgilerin düzenli ve doğru bir şekilde paylaşılması önemlidir. Son olarak, katılımcıların karar alma süreçlerine katılımına yönelik yöntem, araç ve prosedürler net bir şekilde tanımlanmalı, açıklanmalı ve ayrımcı olmamalıdır.

Ayrıca günümüzde sosyal medya platformları geri bildirim, istek, şikayet ve önerilerin alınması ve sunulması açısından oldukça popüler ve interaktif etkileşime olanak sağlayan sanal yapılardır. Projenizde bu sanal araçlardan da faydalanabileceğinizi belirtebilirsiniz.

Hedef kitle(ler) profilinizdeki kişiler proje faaliyetlerinde sadece hedef olarak yer almamalı, aynı zamanda bunların gerçekleştirilmesine de katılmalıdır. Bu katılım sadece bir faaliyete katılmayı değil, aynı zamanda o faaliyetin gerçekleştirilme sürecini de kapsar. Hedef kitlenin projenin herhangi bir aşamasında aktif katılımı ya da dahil olması, projeyi sahiplenmesini ve içselleştirmesini sağlayacaktır.

Bu katılımı nasıl sağlayabilirsiniz? Her faaliyet için farklı yöntemler düşünmeniz gerekir. Eğer bir eğitim düzenleyecekseniz, katılımcıları bu eğitimin duyurusu, faydaları, kendilerine sağlanacak katkı, sertifika verilip verilmeyeceği gibi konularda bilgilendirmelisiniz. Ayrıca ön kayıt yaptırmanız ve kontenjan sayısı kadar yedek katılımcı almanız gerekir. Hibe programı izin veriyorsa katılımcılara günlük ücret ödenebilir, ulaşım ve yeme/içme masrafları karşılanabilir. Ayrıca projenizde herhangi bir fikri çıktı (eğitim materyali, kitapçık vb.) hazırlanması öngörülüyorsa, bu çıktının belirli bölümleri için hedef kitlelerin katılımı sağlanabilir. Örneğin bir kitapçık/materyal için bir ön aşama uygulanabilir. Bu ön aşamada hedef kitleye uygulanacak anketler ve mülakatlar ile ihtiyaç analizleri yapılabilir. Dijital kanallar aracılığıyla online olarak da geri bildirimler alınabilir. Geniş katılımlı bir konferans düzenlenecek ise hedef kitlenin ilgi alanında olan yüksek profilli konuşmacılar davet edilerek duyurulabilir.

Bu aşamadaki en önemli unsur, faaliyetlere hem niceliksel hem de niteliksel katılımı artırmaktır.

Değerlendirme faaliyetleri kapsamında hedef kitleden geri bildirim almak çok önemlidir. Bu geri bildirimler proje konsorsiyumundaki öz değerlendirmelerden daha kritik ve objektif olacaktır. Projenin her aşaması hakkında bilgi verilmesi ve katılımcıların bu aşamalara ilişkin görüş, öneri, istek ve taleplerinin alınması önemlidir. Bu süreç sadece geri bildirimlerin alınmasıyla değil, bunların değerlendirilerek faaliyetlere, süreçlere ve çıktılara yansıtılması ve geri bildirim yapanlara bu hususta bilgi verilmesi şeklinde yürütülmelidir. Fikirleri dikkate alınan ve geri bildirimleri alınan kişilerin projeyi sahiplenme duygusu artacaktır. Öte yandan hedef kitlenin sunduğu fikir ve önerilerle yapılan iyileştirmeler daha etkin ve verimli olacak, memnuniyeti artıracaktır. Bu durum projenin hedeflerine ulaşmasına katkı sağlarken, çıktı ve faaliyetlerin nitelik ve niceliğinde de artış olacaktır.

Hedef kitlede yer alanların görünürlük, tanıtım ve yaygınlaştırma faaliyetlerine katılması, projenin hedef grup profiline sahip daha fazla kişiye ulaşmasını sağlayacaktır. Benzer özelliklere sahip bir hedef kitlenin birbirleriyle iletişim düzeyinin yüksek olması beklenir. Bu nedenle hedef kitledeki bir kişi projeyi kendi akranlarına ve meslektaşlarına tanıttığında daha fazla kişiye ulaşılmış olur. Aşırı durumlarda bu bir kartopu etkisi yaratarak amaçlanandan çok daha fazla kişiye ulaşılmasını sağlar (Pescher etal, 2014). Örneğin, üretilen bazı meydan okumalar viral bir etki yaratmaktadır (Bkz: Ice Bucket Challenge).

Yarışmalar: Viral etkisi olabilecek yarışmaların yanı sıra yerel düzeyde de ödüllü yarışmalar düzenlenebilir. Örneğin proje logo tasarımı için ayrılan bütçeyi (hibe programı izin veriyorsa) bir yarışma düzenleyerek kullanabilirsiniz. Ayrıca resim, şiir, edebiyat, tasarım, proje gibi projenin konusuyla ilgili bir yarışma düzenleyebilirsiniz. Bu durumda hem hedef kitlenizle projenizde gerekli olan bir faaliyeti gerçekleştirmiş olursunuz hem de projenin hedef kitleye yayılmasını ve tanıtılmasını sağlamış olursunuz. Yarışmanıza katılacak hedef kitle projenizi de incelemiş olacaktır, bu nedenle yarışma duyurunuzda projeniz hakkında bilgi vermeniz faydalı olacaktır.

Dijital Topluluklar / Web Sayfaları: Günümüzde yaygın olarak kullanılan ve popüler olan sosyal medya, dijital topluluklar ve web platformları farklı hedef kitlelerin bir araya geldiği çevrimiçi mekânlardır. Dijital platform ve topluluklar oluşturarak ya da hali hazırda hedef kitlenize uygun bir platform veya topluluk bularak projenizin yaygınlaştırılmasını ve görünürlüğünü sağlayabilirsiniz. Yürüteceğiniz bilgi paylaşımı ve görünürlük faaliyetleri sonucunda daha geniş topluluklardan geri bildirim ve katkı alabilirsiniz.

Sosyal medya: Günümüzde siyaset, spor, kamu ve özel kurum ve kuruluşları etkileşim ve geri bildirim almak ve bu sayede hizmet ve ürünlerinin kalitesini artırmak için sosyal medya platformlarını aktif olarak kullanmaktadır. Projeniz kapsamında bu imkânlardan faydalanabilmek için sosyal medya hesaplarınızı aktif ve interaktif bir şekilde kullanmalısınız. Bu nedenle sosyal medya ile ilgili tedbir ve faaliyetlerinizi proje teklifinizde belirtmeniz uygun olacaktır.

Hedef grubun ve dezavantajlı kişilerin dahil edilmesi: Dezavantajlıların dahil edilmesi özellikle son yıllarda önem kazanmıştır. Dezavantajlı kişiler içinde bulundukları durum nedeniyle toplumsal karar alma mekanizmalarına, faaliyetlere, projelere yeterince katılamamakta, görüşlerini ifade edememektedir. Proje teklifinizde bu kişilere ulaşacak ve katılımlarını sağlayacak faaliyetler tasarlamanız ve önlemler almanız önemlidir. Bazı hibe programları doğrudan dezavantajlı grupları hedef alırken, bazı programlar dezavantajlı kişiler için ekstra fon sağlayabilmektedir. Dezavantajlılık coğrafi, kültürel, ekonomik, sosyal, eğitim, engellilik, göçmenlik, ayrımcılık, cinsiyet eşitsizliği gibi kavramlar nedeniyle ortaya çıkabilir. Hedef grubunuzda ağırlıklı olarak hangi dezavantajlı durumların görülebileceğini düşünüyorsanız buna ilişkin gerekçelerinizi belirtmeniz beklenmektedir.

Örneğin bir konferans düzenlediğinizde işitme engelliler için çeviri hizmeti sunabilirsiniz. Benzer şekilde eğitimlerde engelliler için kolaylaştırıcı hizmeti alabilirsiniz. Projeniz bir merkez kurulmasını öngörüyorsa, engellilerin bu merkeze erişimini kolaylaştıracak tedbirlerinizi de teklifte belirtebilirsiniz. Projeniz bir yurt dışı hareketliliği öngörüyorsa dezavantajlı katılımcılarınızın seyahat malzemeleri için bütçe koyabilirsiniz.

Katılım ve kapsayıcılığa ilişkin bakış açıları ve yaklaşımlar bunlarla sınırlı değildir. Proje teklif çağrısında, program önceliklerinde ve değerlendirme kriterlerinde bu kavramlara farklı bir yaklaşım talep ediliyorsa bu yönde de bir değerlendirme ve gerekçelendirme yapmanız gerekmektedir.