4.5. Nitel Anket

Nitel anketler, görüş, deneyim, anlatı veya hesapları ortaya çıkarmak amacıyla uzun, yazılı cevaplar elde eden açık uçlu sorular kullanır. Araştırmada daha fazla incelenmesi gereken temaların veya konuların belirlenmesine yardımcı olduklarından genellikle mülakatların veya odak gruplarının yararlı bir öncüsüdür. Nitel bir anketin temel amacı frekansları, ortalamaları veya diğer parametreleri belirlemek değil, belirli bir popülasyon içinde ilgilenilen bazı konuların çeşitliliğini belirlemektir yani bu, bir popülasyondaki dağılımın değil çeşitliliğin incelenmesidir (Jansen, 2010).

Nitel araştırmalar tümevarımsal (açık) veya tümdengelimsel (önceden yapılandırılmış) olabilir. Tümevarımsal araştırmalarda ilgili nesneler/konu başlıkları, boyutlar ve kategoriler ham verilerin yorumlanmasıyla belirlenir. Tümdengelimsel araştırmalarda çalışılacak çeşitlilik önceden tanımlanır ve betimsel bir analizin amacı yalnızca önceden tanımlanmış özelliklerden hangilerinin çalışılan popülasyonda ampirik olarak var olduğunu görmektir. Nitel araştırmacılar nitel araştırmayı tümevarımla eş tutsa da Jansen (2010) sayısal dağılımın aksine çeşitlilik analizine odaklanan önceden yapılandırılmış anketlerin de nitel araştırma olarak kabul edildiğinin altını çizmektedir.

Nitel bir araştırmanın amacı, hedef kitle içindeki bir olgunun çeşitliliğini incelemek olduğundan çeşitlilik örneklemi, olgunun mevcut tüm çeşitlerini (doygunluk) kapsayacak şekilde amaçlı olarak seçilmelidir.

Veri toplama genellikle insanlara soru sorarak gerçekleştirilirken, araştırmacı çalışma konusundaki çeşitliliği açıklamak için birimlerin özellikleri arasındaki ilişkileri, yani kategori kalıplarını öğrenmek ister. Nitel anketleri uygulamanın üç ana yöntemi aşağıdaki gibidir:

• Yüz yüze anketler – araştırmacı, katılımcıya bir veya daha fazla açık uçlu soru sorar ve katılımcının tepkilerini gözlemleyerek daha ayrıntılı yanıtlar almak için takip soruları sorar. Bu anketler ses kaydına alınır ve yazıya dökülür.
• Telefon anketleri – araştırmacı katılımcıya bir veya daha fazla soru sorar, ancak yüz veya davranış tepkilerini göremez, dolayısıyla takip soruları sormak için potansiyel ipuçlarını kaçırır.
• Çevrimiçi anketler – açık uçlu sorular, genellikle aynı konudaki nicel araştırma sorularıyla birlikte, katılımcılara e-posta yoluyla yazılı olarak sunulur. Katılımcıların sorulara ilişkin algılarını çerçevelemek için bazı bağlamsal bilgiler veya temel tanımlar verilebilir. Genellikle farklı yanıtlar elde edilir (kısadan ayrıntılıya, belirsizliğe kadar).

Anketin mülakata göre avantajı, çok sayıda kişiye aynı anda soru sorulabilmesidir; bunlar e-posta ile gönderilebilir ve böylece daha geniş bir bölgeden veri toplanabilir. Ayrıca uygun maliyetlidir. Bununla birlikte, yanıtların güvenilirliği yanıt verenlerin samimiyetine bağlıdır. Dahası, sorular yanıltıcı/yönlendirici olabilir ve araştırma konusunun özünde olmayan yanıtları ortaya çıkarabilir. Sorular, araştırmacının beklentilerini açığa çıkarmamak için mümkün olduğunca tarafsız olmalıdır.

Bir anketin başarılı olmasını sağlamak için, anketin amacını anketin başında kibarca açıklamak önemlidir. Anketin anonim olduğu gerçeğinin yanı sıra, yanıtların sadece araştırma amaçları doğrultusunda kullanılacağı ve anketin amacının katılımcıların bilgilerini test etmek olmadığı ve bu nedenle doğru veya yanlış yanıtların olamayacağı vurgulanmalıdır. Katılımcıların görüşlerini veya tutumlarını ifade etmekte kendilerini özgür hissetmeleri gerektiğini belirtmek önemlidir.