EN | PT | TR | RO | BG | SR
;


NEXT TOPIC

Bölüm 3: Sistematik Bir İnceleme Yürütmek




3.1. Yürütme


Sistematik derleme araştırmasının ilk adımı, araştırma sorusuyla ilgili verileri içeren tüm çalışmaları belirlemektir. Kapsamlı, şeffaf ve tekrarlanabilir bir literatür taraması, bir sistematik derlemenin sonuçlarının geçerliliği açısından kritik öneme sahiptir (HSL, 2024). Aşağıda, tarama ve seçim aşamalarında dikkate alınması gereken konular açıklanmıştır. Ayrıca, dahil etme ve hariç tutma kriterlerinin belirlenmesine yönelik öneriler sunulmuştur.



Sistematik derlemenin ilk adımında, kapsamlı, şeffaf ve tekrarlanabilir bir literatür taraması yapılır. Araştırma protokolünde tanımlanan dahil etme ve hariç tutma kriterlerine dayalı olarak bir tarama stratejisi oluşturulur. Uygun çalışmaların seçilmesi yöntemi dikkatle tanımlanmalı ve izlenmelidir, böylece seçim süreci metodik ve iyi belgelenmiş olur. Her veritabanına erişim sağlanarak literatür tarama süreci sırasında arama kaydı tutulur ve makale uyarıları ayarlanır. Sınırlayıcılar, dahil etme ve hariç tutma kriterlerine göre ayarlanarak arama rafine edilir. Örneğin, taranan yıllara veya sadece özetlere sınırlamalar getirilir (MacMillan vd., 2019).

Çalışmaların dahil edilmesinde güvenilirliği sağlamak için tüm veritabanlarının aynı hafta içinde taranması önerilir. Araştırma ekibi, taranacak veritabanlarının sayısı konusunda anlaşmalıdır. Belirlenen çalışmaların atıf ve referans listelerinin taranması da gözden kaçan çalışmaların bulunmasına yardımcı olabilir. Alan uzmanlarına danışmak, ilk veritabanı taramalarında tespit edilmeyen ek makalelerin bulunmasını sağlayabilir.

Standart bir veri çıkarma formu veya şablonu kullanmak, seçilen her çalışmadan ilgili bilgilerin sistematik olarak çıkarılmasını sağlar ve sonuçların gözden geçirilmesi ve yorumlanmasını kolaylaştırır. Bu adımlar, yayınlanmış çalışmalar ın gözden kaçmamasını ve sistematik derleme için gerekli tüm verilerin güvence altına alınmasını sağlar.



Bir tarama stratejisi belirlendikten sonra, tarama ve çıkarma işlemine başlanabilir. İlk tarama aşaması genellikle tekrarların kaldırılmasını içerir, çünkü birçok veri tabanı içerir. Genellikle aynı literatür birden fazla veri tabanında bulunabilir. Tekrarların kaldırılması, makale sayısını oldukça büyük bir miktarda azaltabilir. Ardından, kalan makalelerin başlıkları ve özetleri taranır (Polanin vd., 2019). Bu aşamada, araştırmacılar literatürün başlıklarını ve özetlerini gözden geçirerek dahil etme kriterlerini karşılayıp karşılamadığını belirler. Son taramanın sonunda, kalan tüm makaleler gözden geçirilir ve makalenin dahil edilip edilmeyeceğini belirlemek için son bir kritik inceleme yapılır. Bu aşamada, verilerin raporlanmasını kolaylaştırmak için verileri tablo haline getirmek ve hariç tutma nedenlerini kaydetmek genellikle faydalıdır.

PRISMA yöntemi, eğitim, sağlık ve mühendislik gibi çeşitli alanlarda sistematik incelemelerin ve meta-analizlerin yürütülmesi ve raporlanması için yaygın olarak tanınan ve önerilen bir yaklaşımdır. Belirlenen protokole uymak ve her aşamada yapılanları işaretlemek, çalışmanın kalite değerlendirmesini kolaylaştırır. PRISMA yöntemi, kanıt sentezinde şeffaflık, tekrarlanabilirlik ve kaliteyi teşvik eder (Moher vd., 2016). Tarama ve seçim aşamasının son adımı, çalışmaların protokole uyumunu PRISMA modeline göre son kez değerlendirmek ve protokol incelemesine dahil edilmesine karar verilen çalışmaları işlemek olacaktır.